Special: Jari Litmanen, de onverwoestbare Fin

Als kleine jongen begint Litmanen zijn voetbalcarrière bij Reipas Lahti, waarin hij al vroeg in de jeugdelftallen excelleert. Hij maakt grote sprongen binnen zijn club en op zestien jarige leeftijd klopt de Fin al op de deur van het eerste elftal van Reipas Lahti en maakt 3 maart 1987 zijn debuut voor de A-selectie. Na drie seizoenen te hebben gespeeld voor de Finse subtopper en benoemd te zijn als Fins Talent van het Jaar, maakt Litmanen de overstap naar de topclub HJK Helsinki. Ook bij deze Finse club maakt de middenvelder furore en speelt de sterren van de Scandinavische hemel. Toch vertrekt hij na één seizoen alweer naar MyPa 47, een andere grootmacht. Bij deze club wint hij ook tal van prijzen, onder andere twee maal de prijs van Fins Voetballer van het Jaar.

Ook in die tijd waren de Europese topclubs niet op hun achterhoofd gevallen en keken dus toen ook al over de grenzen naar versterkingen voor hun elftallen, destijds was FC Barcelona maar ook PSV in de race voor de bevlogen Fin. Toch koos Litmanen ervoor om bij de club uit Amsterdam te gaan spelen. In 1992 wordt het talent binnengehaald door Louis van Gaal als mogelijke vervanger van Dennis Bergkamp die volop in de belangstelling staat van Europese topclubs.

Zo begint het verhaal voor Jari Litmanen in de hoofdstad. ‘Jammer’ genoeg voor hem vertrekt dat seizoen Bergkamp niet uit Amsterdam waardoor er dus weinig kansen zijn voor de Fin. Toch besluit Louis van Gaal de optie tot koop te lichten in het contract waardoor Litmanen zich alsnog definitief vestigt bij Ajax. Voor het ‘luttele bedrag’ van één miljoen gulden tekent de doelpuntenmaker uit Scandinavië in de zomer van 1993, voor wat achteraf bleek, een zeer groot avontuur te zijn.

Van Gaal krijgt dan toch gelijk. In de zomer van ’93 wordt Dennis Bergkamp voor vele miljoenen verkocht aan de club uit Milaan, Internazionale. Zo komt er veel ruimte voor de overgekomen Fin, maar toch moet hij de strijd aangaan met een andere Scandinaviër: Dan Petersen. Deze strijd wint hij mede doordat de Deen een vervelende blessure oploopt. De goaltjesdief maakt dat seizoen (’93-’94) maar liefst 26 doelpunten in 30 wedstrijden wat hem naast de landstitel, de Gouden Schoen ook de titel van Nederlands Voetballer van het Jaar opleverde. Door middel van deze 26 doelpunten hadden de Amsterdammers zich ook voor het eerst in de historie geplaatst voor de Champions League. The beginning of a dream…

Zodoende kwam Ajax in een poule terecht met grootmacht AC Milan, Grieks kampioen AEK Athene en Oostenrijks kampioen Austria Salzburg. De ploeg van Van Gaal begint voortvarend aan deze poule door met 2-0 te winnen van de Italianen dankzij een goal van Litmanen. Vervolgens wordt er ook gewonnen van de Grieken, weer door een doelpunt van de inmiddels onmisbare Fin. Daarna volgde twee gelijke spelen tegen de Oostenrijkse ploeg waarin Litmanen thuis nog wel eenmaal wist te scoren. Ook in het uitduel vindt de Fin het doel waardoor de Ajacieden nogmaals wonnen en na het gelijke spel tegen AEK Athene plaatst de ploeg van Van Gaal zich voor de kwartfinale. In deze tweespan wacht Hajduk Split. Ook deze winnen de Amsterdammers (3-0) waardoor Ajax zich kan gaan opmaken voor Bayern München.

In Duitsland wordt een ‘mooie’ score neergezet van 0-0 tegen de Duitse grootmacht. Twee weken later wordt de vloer echter aangeveegd met de ploeg uit München: 5-2. De onverwoestbare Fin is met twee doelpunten terug te vinden op het scorebord in het Olympisch Stadion. Met deze monsterscore plaatst Litmanen zich met Ajax voor de eerste finale van de Champions League tegen AC Milan. De Fin begint de wedstrijd in de basis in het Ernst Happel Stadion in Wenen. Toch haalt de Van Gaal de Fin naar de kant in 68e minuut voor: Patrick Kluivert. The rest is history…

Na deze overwinning van de Champions League komen bij Litmanen toch echt de kwetsuren in zijn lichaam naar boven, hij had dat seizoen zeven keer zijn enkels verzwikt, wat hem uiteindelijk zou gaan nekken.

Na het succes van het Gouden Ajax dringt Litmanen erop aan dat er zoveel mogelijk spelers moeten blijven, helaas mislukt dit en een groot aantal spelers vertrekt. Toch houdt de Scandinaviër vol en aan zijn hand wint Ajax de Supercup, de Wereldbeker voor clubteams en voor de derde keer op rij de landstitel. Wint dan toch de aanhouder? Nee, helaas niet. Want in de finale van het Miljoenenbal in het seizoen 1996-1997 ging de beker naar het Juventus van Lippi. Zonder dope of met dope? We zullen het nooit weten…

In het seizoen daarop was de leegloop compleet en bleef Litmanen eigenlijk moederziel alleen over in Amsterdam. De prijzen bleven uit, de titel ging naar Eindhoven. De halve finale van de Champions League werd nog wel gehaald, maar daar werd het weer uitgeschakeld door Juventus. Toen Van Gaal, Overmars, De Boer en De Boer ook vertrokken was de droom over en vertrok Litmanen uiteindelijk ook uit de hoofdstad. De man van glas ging Van Gaal en de gebroeders De Boer achterna en vertrok naar Catalonië.

Na de mislukking in Barcelona trok Litmanen naar Liverpool, ook hier liep het niet erg lekker. Inmiddels is Ronald Koeman de hoofdverantwoordelijke geworden bij de Amsterdammers. Hij haalt de spelmaker terug naar Ajax wat een mooie combinatie zou zijn met de jonge Sneijder en Van der Vaart. Helaas mocht het niet zo zijn, de mooiste Finse voetballer aller tijden kreeg bakken met blessures over zich heen en haalde nooit meer zijn hoge niveau. Ditzelfde verhaal zou uiteindelijk gaan gelden voor de rest van zijn loopbaan. Hij probeerde het nog bij een legertje clubs: FK Lahti, Hansa Rostock, Malmö FF en Fulham, maar tevergeefs.

Na zijn ‘glorieuze’ Europese jaren keert Litmanen huiswaarts en bouwt zijn carrière af in Finland bij zijn oude clubs FC Lahti en HJK Helsinki. In 2011 komt er een einde aan een loopbaan van 24 (!) jaar waarin hij 449 wedstrijden speelden en totaal 224 doelpunten maakten waarvan 133 in dienst van Ajax.